Kusma ve Gastroözofageal reflü nedir?
- Kusma mide içeriğinin (besinlerin) ağıza kadar gelmesi ve çıkarılmasıdır. Çocuklarda beslenme hataları (gereğinden fazla besleme, tüm yiyeceklerin blenderdan geçirilmesi, yaşa uygun olmayan besinlerin verilmesi, çocuğun yanlış pozisyonda beslenmesi), bazı enfeksiyonlar ve iltihabi durumlar (gastrit, Helicobacter pylori enfeksiyonu, barsak enfeksiyonları, ishal), sindirim sisteminin organik bozuklukları (mide ülseri, gastrit, tıkanma), sinir sistemi ile ilgili sorunlar (epilepsi, zeka geriliği, spastik çocuk), ve zehirlenmeler kusmaya neden olabilir. Ciddi kusmalar vücuttan önemli su ve tuz kayıplarına ve kilo kaybına yol açabilir.
- Gastroözofageal reflü (GÖR), mide içeriğinin yemek borusuna (özofagusa) geri kaçması sonucu gelişen sindirim sistemine ait bir hastalıktır. Hemen hemen her bebek ve çocukta bir dereceye kadar reflü görülebilir ve genellikle yakınmalar 1 ya da 2 yaşına doğru düzelir. Bununla birlikte reflü, tekrarlayan solunum problemleri (öksürük, hırıltı, bronşit, zatürre, kulak-burun-boğaz hastalıkları), kusma, kilo kaybı iştahsızlık, beslenme güçlüğü, karın ağrısı, kansızlık (anemi), göğüste veya midede yanma, ağız kokusu gibi şikayetlere neden oluyorsa Gastroözofageal reflü hastalığı olarak adlandırılır. Bu durumun araştırılması ve tedavi edilmesi gereklidir.
Gastroözofageal reflü nedenleri nelerdir?
Gastroözofageal reflü genellikle mide ve yemek borusu arasında yer alan kapakçığı etkileyen bazı durumlarda ortaya çıkar. Düzgün çalıştığında bu kapakçık yutma sırasında açılarak yiyeceklerin mideye geçmesine izin verir ve daha sonra kapanarak gıdaların geri kaçmasını önler.
Bu kapakçık iyi çalışmadığında (sık ya da çok uzun süre gevşek kaldığında) mide içeriği ve asit yemek borusuna geri kaçabilir. Bu durum kusmaya, göğüste yanmaya, ve besinlerin soluk borusu yoluyla akciğerlere kaçmasına neden olabilir. Midenin boşalma hızı, mide ve barsakların yapısı ve mide-barsak sisteminin hareket bozuklukları gibi diğer faktörler reflü hastalığının derecesini etkileyebilir.
Bebeklerde bu kapakçık gevşek olabildiğinden reflü sık görülür. Bununla birlikte bu kapakçık geliştikçe çocukların çoğunda 1-2 yaşına kadar reflü yakınmaları ortadan kalkabilir.
Gastroözofageal reflü hastalığı neden önemlidir?
- Reflüsü olan hastalardan bazılarında kusma görülmez. Ancak mide içeriği yemek borusuna doğru hareket ederek yakında bulunan soluk borusuna ve akciğerlere kaçabilir. Bu da astım (allerjik bronşit), zatürre ve hatta bazı durumlarda ani bebek ölümüne neden olabilir.
- Reflü hastalığı olan bebek ve çocuklar kusma ve iştahsızlık nedeniyle iyi kilo alamayıp, büyümeleri geri kalabilir.
- Yemek borusuna kaçan asit burada iltihaba ve ileride yemek borusunda yara (ülser) gelişmesine neden olabilir. Bu ülser, ağrıya ve kanamaya yol açarak demir eksikliği ve kansızlık meydana getirebilir. Ayrıca ülserin iyileşme döneminde yemek borusunun daralması ve yutma güçlüğü görülebilir.
- İltihabi reaksiyonun uzun dönemdeki diğer bir istenmeyen etkisi Barret özofagus adı verilen ve ileri yaşlarda bu bölgede kanser gelişimi riskini arttıran bir duruma yol açabilmesidir.
Gastroözofageal reflü hastalığı için risk faktörleri nelerdir?
Gastroözofageal reflü hastalığı olan çocukların çoğunda eşlik eden başka bir sağlık sorunu olmasa da bazı durumlar reflü hastalığı gelişmesi riskini arttırabilir. Bu durumlar şunlardır:
- Nörolojik sorunlar (havale, zeka geriliği, spastik çocuk)
- Yemek borusu ile ilgili yapısal problemler (fistül, yemek borusunun darlığı veya genişliği)
- Kronik akciğer hastalıkları (astım, kistik fibroz)
- Prematüre doğan bebekler
- Şişmanlık
- Yetersiz ve kötü beslenme
Gastroözofageal reflü hastalığının bulguları nelerdir?
- Sık kusma
- Geğirme
- Gaz
- Karın ağrısı
- Beslenmeyi reddetme
- Göğüste yanma hissi
- Yutkunurken besinlerin boğazda takılması
- Yemek saatlerinde huzursuzluk
- Hıçkırık
- Kansızlık ve demir eksikliği
- Gıcık şeklinde öksürük
- Kronik öksürük
- Hışıltılı çocuk
- Sık üst solunum yolu ve akciğer enfeksiyonu geçirme
- Tekrarlayan sinüzit
- Kronik kulak enfeksiyonları
- Sabahları boğaz ağrısı
- Ağızda kötü koku
- Büyüme geriliği
Reflü tanısı nasıl konur?
Dikkatli hikaye ve fizik muayene reflü tanısı koymada önemlidir. Aynı zamanda mevcut tanısal yöntemlerden hastanın durumuna göre bir ya da birkaçından tanı koymada yararlanılabilir.
- Özofagus, mide, duodenum grafisi: Hastaya bazı özel maddeler içirilerek bu sırada yemek borusu ve midenin yapısı, yutma fonksiyonları incelenir.
- 24 saatlik pH monitorizasyonu: Test sırasında ince bir tüp burunda mideye yerleştirilerek 24 saat boyunca mideden yemek borusuna asit kaçağı olup olmadığı ölçülür. Ölçümler bilgisayarda değerlendirilerek reflünün sıklığı, süresi, derecesi belirlenebilir.
- Nükleer yöntemle reflü ve mide boşalma çalışmaları: İçine özel bir madde karıştırılmış katı ve sıvı yiyecekler verilerek özel bir kamera altında yiyeceklerin yemek borusuna kaçması saptanabilir ve midenin boşalma zamanı hesaplanabilir.
- Endoskopi: Hasta sakinleştirilerek endoskop adı verilen ışıklı bir cihaz ile ağız içi, yemek borusu, mide incelenebilir. Bu sırada tanı amacıyla incelenen bölgelerden mikroskop altında incelenmek üzere örnekler alınabilir. Hastalar bu çok kısa süren işlem sırasında veya sonrasında herhangi bir ağrı hissetmezler.
Gastroözofageal reflü hastalığı nasıl tedavi edilebilir?
- Pozisyon: Çocuk beslenirken dik beslenmeli ve 30 derece açı ile yatırılmalıdır.
- Diet: Yaşa ve hastalığa uygun, doktor tarafından önerilen şekilde beslenmelidir. Çikolata, gazlı içecekler ve kahve yemek borusunun alt ucundaki kapağın çalışmasını bozar.
- İlaç tedavisi: Sindirim sisteminin hareketlerini düzenleyici ve mide asidini azaltıcı, kapakçık fonksiyonlarını güçlendirici ilaçlar kullanılabilir.
- Cerrahi tedavi: Beyin özürlü bazı hastalarda çok nadir olarak kapağın cerrahi yöntemlerle tedavisi gerekebilmektedir.