Yorgunluk, halsizlik, baş dönmesi, çarpıntı, asabiyet… Bu belirtiler günlük yaşamınızda sıkıntılara yol açmaya başladıysa dikkat! Demir eksikliğiniz olabilir.
– Sindirim sistemi hastalıkları kansızlığın başlıca nedenleridir.
– C vitamini içeren besinler demir emiliminin hızlanmasına yardımcı olur.
– Bilinçsiz yapılan diyetler ve sağlıksız yemek alışkanlıkları demir eksikliğinin başlıca sebepleridir.
– Çölyak hastalığı ve Helicobacter pylori enfeksiyonuna bağlı gastrit, inatçı demir eksikliğinin önemli ancak gizli kalan nedenleridir.
Demir eksikliği ülkemizde oldukça yaygın görülen sağlık sorunlarının başında geliyor. Kişinin kırmızı kan hücrelerinin miktarının normal değerlerin altında olması ‘demir eksikliği anemisi’ olarak adlandırılıyor. Hepimizin bildiği basit kan tahlilleri, Hemoglobin ve hematokrit testleri aneminin göstergeleridir. Demir eksikliğinin ortaya çıkmasında 3 önemli faktör rol alıyor:
Yanlış ve Yetersiz Beslenme
Yeterli ve dengeli beslenmeyerek sağlıksız diyet uygulayanlarda demir eksikliğinin ortaya çıkması kaçınılmaz oluyor. Özellikle et, sebze ve yararlı tahılları yemeyen kişilerde bir süre sonra demir dengelerinde bozulma başlıyor.
Demirin Yetersiz Emilmesi
Mide ve bağırsakların özsuları, sindirim enzimleri ve özellikle ince bağırsakların içini döşeyerek başta demir, vitamin ve birçok besin elemanının emilimini sağlayan mukoza yada “köklerimiz” kan yapımı için gerekli demirin vücuda kazandırılmasında rol oynar. Yemeklerden hemen sonra çay içilmesi gıdalardaki demirin emilmesini engelliyor. Bağırsakları etkileyen bazı hastalıklar da demirin vücuda yeterli miktarda alınmasının önüne geçebiliyor. Uzun süren ishalli hastalıklar ve besin alerjileri demir eksikliğine neden olur. Özellikle Çölyak hastalığı bu durumun en tipik örneğidir. Demir tedavisine yanıt vermeyen anemi durumlarında Gluten enteropatisi adı verilen Çölyak hastalığı ve Helicobacter pylori isimli mikroba bağlı mide hastalıklarını düşünmek gerekir. Her iki sağlık sorunu da ancak ayrıntılı araştırmalarla bulunabilir.
Kan Kaybı ve Doğum
Doğurganlık çağındaki kadınlarda ve gebelerde demir eksikliği sorunu sık yaşanıyor. Düzenli adet gören bir kadın 1 ml kanda 5 mg demir kaybediyor. Çok çocuklu annelerde de demir eksikliği şikâyeti görülebiliyor. Bebeğine süt veren anne vücudundaki demirin çoğunu kaybetmiş oluyor. Yerine koyamadığında demir eksikliği belirtileri artış gösteriyor.
Olağandışı kan kaybının en sık görüldüğü organ, sindirim sistemidir. Mide ve bağırsak hastalıklarına bağlı gizli kanamalar, sinsice ilerleyen anemiye yol açar. Kalın bağırsak kanserinin önde gelen belirtilerinden biri demir eksikliğine bağlı anemidir. Bağırsak içinde yer alan polip, ur ve yaralar kansızlığın başlıca nedenleridir.
Demir Eksikliği Sinsi İlerliyor
Demir eksikliğinin belirtileri ilk başta fark edilemeyebiliyor. Zamanla demir rezervlerinin eksiye doğru hareket etmesi ile birlikte:
- Genel yorgunluk
- Zayıflık
- Cilt solukluğu
- Nefes darlığı
- Baş dönmesi
- Bacaklarda karıncalanma
- Dilde şişme veya ağrı
- Elle ve ayaklarda üşüme hisse
- Hızlı veya düzensiz kalp atışı
- Aşırı sinirlilik gibi sorunlar belirgin hale geliyor.
Demir İçeren Besinler
Ciğer Mercimek Fındık
Kırmızı et Nohut Üzüm
Tavuk eti Yeşil yapraklı sebzeler Pekmez
Yumurta Ceviz
Balık Badem
Doktor Onayı Olmadan İlaç Kullanmayın
Demir eksikliği tanısının konulabilmesi için öncelikle detaylı kan tetkiklerinin yapılması gerekiyor. Demir değerleri normalin altında olan anemi tanısı konulmuş hastaya doktoru uygun gördüğü takdirde demir tabletleri verilebiliyor. Demir tabletleri belirli bir süre kullanıldığında demir rezervlerinin normal düzeylere ulaşmasına yardımcı olabiliyor. Ancak altta yatan nedeni doğru araştırmadan ve doktor onayı olmadan demir ilaçlarının kullanılmaması hastalığın seyri açısından önem taşıyor. Bebek ve çocukların demir eksikliği durumu ise demir ve vitamin içeren şuruplarla yapılır. Bağırsaktan demir emilimini bozan hastalıklarda demir tedavisinin kan damarları içine serumla verilmesi gerekli olabilir.
Demir Emilimini Artırmak İçin Bunları Yapın
– Hayvansal gıdalardaki demir emilimi bitkisel gıdalara oranla daha yüksek olduğu için haftada 3 gün yağsız kırmızı ve beyaz et tüketin.
– Öğünlerinizde taze ve bol yeşilliklere yer verin.
– C vitamini demir emilimini artırdığı için demir zengini yiyeceklerle C vitamini içeren besinleri bir arada tüketin.
– Yemeklerden önce ve sonra hemen çay – kahve içmeyin.